Gece Plağı

Gece plağı en basit şekliyle, hastanın şikayetine bağlı olarak alt ya da üst çeneye uygulanabilen şeffaf bir aparey olarak tanımlanabilir. Gece plağı tedavisi ise temporomandibular bozuklukları giderme amacıyla sıklıkla kullanılır. Genellikle kısa süreli bir kullanıma konu olan gece plakları, hastanın dişlerinde ya da çene yapısında kalıcı değişiklikler oluşmasına neden olmazlar. 

Gece plağı kullanımının temel amacı, bruksizm sorunu yaşayan hastalarda dişlerin korunmasını sağlamaktır. Bruksizm, hastaların dişlerini sıkması ya da gıcırdatması ile karakterize bir durumdur. Şeffaf yapılı ve ağza kolayca takılıp çıkarılabilen gece plağının kullanılması, çiğneme kaslarının aktivitesini önemli ölçüde azaltır. Çiğneme basıncı hastanın dişleri üzerinde çok daha eşit bir şekilde yayılabileceği için diş sıkma sorunu kontrol altına alınabilir.

Kasların aktivitesinde yaşanan azalmalar aynı zamanda çevre dokuları da rahatlatır. Gece plağı diş sıkma sorununu düzeltmenin yanı sıra bazı farklı problemlerin giderilmesini de sağlar. Bu problemleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Gece plağı kullanılmasıyla dişlerin daha fazla zarar görmesi önlenebilir.
• Çenedeki bozukluklar ortadan kaldırılabilir.
• Hasta özelinde üretilen gece plağının kullanılmasıyla, çene kaslarının zaman içinde güçlenmesi mümkün olabilir. 
• Gece plağı tedavisinin ardından dişler sıkıldığında çene kaslarının eskisi kadar sert ve büyük olmadığı gözlemlenebilir. Çene eklemlerindeki baskıların azalmasına bağlı olarak eklem ağrıları da büyük ölçüde giderilmektedir.

Gece Plağı Nedir?

Gece plağı, kişilerin uyurken dişlerini sıkması ya da gıcırdatması sonucu çenede ortaya çıkan istenmeyen hareketlerin dişlere zarar vermesini önlemek için kullanılan bir aparattır. Gece plağı kullanımının temel amacı, dişlerde meydana gelebilecek olası aşınmaları ve kaymaları önlemektir. Pek çok kişi diş sıkmanın ve gıcırdatmanın önemli bir sorun olduğunun farkında olmasa da, uzun vadede dişlerin kırılması ya da diş minesi kaybı gibi ciddi sorunlar yaşanması riski göz ardı edilmemelidir.

Gece plağı diş sıkma, diş gıcırdatma, diş aşınması, çene kayması ve dişlerde yanlış dizilimler olması durumlarında sıklıkla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Genellikle gece plağı kullanımına başlanmasını izleyen birkaç gün içinde, hastanın baş ve çene bölgesindeki ağrılarda azalmalar görülmeye başlar. Bunun nedeni, günlük hayattaki stresin ve benzeri sorunların neden olduğu diş sıkma ve gıcırdatma problemlerinin gece plağı kullanımıyla ortadan kaldırılabilmesidir.

Gece plaklarının üç farklı türü vardır:

• Yumuşak gece plağı: En çok kullanılan gece plağı türü, yumuşak gece plağıdır. Diş sıkma ve diş gıcırdatma sorununun hafif şiddette olduğu durumlarda yumuşak gece plağı kullanımı tercih edilebilir.
• Çift laminat gece plağı: Orta derecede bruksizm hastalarında, içi yumuşak ve dışı sert yapılı olan çift laminat gece plağı kullanılır.
• Sert gece plağı: Dayanıklı ve sert bir yapıya sahip olan bu gece plağı türü akrilik malzeme kullanılarak üretilir.

Gece Plağı Ne İşe Yarar?

Gece plağı diş sıkma ve diş gıcırdatma problemi görülen kişilerde çene eklemini ve çene kaslarını rahatlatmak, kişilerin çene eklem problemi ile ilgili yaşadığı sıkıntıları gidermek amacıyla kullanılır. Bununla beraber gece plağının, üst çene ve alt çene dişler arası ilişkiyi düzeltmek ve çene eklemini doğru pozisyona almak amacıyla da kullanım alanı bulunmaktadır.

Diş sıkma ve dış gıcırdatma semptomlarının görüldüğü Bruksizm hastalığı için bilimsel olarak en etkili tedavi yöntemi gece plağıdır. Fakat önemli noktalardan biri de Bruksizm hastalığının ana sebebidir. Tedavi seyrini, gece plağının nasıl ve ne şekilde kullanılacağını, gece plağı tedavisinden sonraki tedavi süreçlerini tamamen ilk muayenedeki tanı ve teşhis yani problemin gerçek kaynağını bulmaktan geçer.

Özellikle İstanbul’da yaşayan insanların % 80i çene eklem problemine sahiptir. Fakat vücut adaptasyonu sebebiyle belirti vermeyebilir.

Belirtilerin yoğun görüldüğü hastalarımızın şikayetleri:

• Sabah uyandığında baş ağrısı ve/veya çene ağrısı
• Çene bölgelerinde yayılan ağrılar
• Kulak bölgesinde ağrı
• Ağız açıklığında zorlanma ve/veya ağrı
• Ağzın açılmaması, çene kitlenmesi
• Ağız açılırken çene eklem bölgesinden ses gelmesi
• Kulak çınlaması
• Boyun ağrısı
• Vücut postür pozuklukları
• Skolyuz, Kifoz hastalıkları
• Diş tedavileri esnasında çene kaslarının ağrıması/yorulması
• Dişlerde ağrı
• Dişlerde hassasiyet
• Diş eti çekilmeleri
• Dişlerin ara yüzeylerinden çürüklerin oluşması
• Dişlerde çatlamalar ve kırılmalar
• Diş yüzeylerinin dümdüz olması
• Gülerken ön dişlerin görünmemesi
• Çene hattında yüzdeki yaşlı ifade
• Dikey boyut düşmesi

Yukarda saydığımız belirtilerin genellikle birden fazlası başvuran hastalarımızda yoğun bir şekilde görülmektedir.

Gece plağı tedavisi ile bu semptomların önüne geçilip, doğru tedavi süreci kişiye uygun olarak belirlenmelidir. Gece plağı tedavisine ek tedaviler veya gece plağı tedavisinden sonra da farklı tedavi prosedürleri söz konusu olmaktadır. Tedaviler tamamen kişiye özeldir, tanı ve teşhisler de öyle.

Gece Plağı Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Gece plağı özellikle diş sıkma ve diş gıcırdatma gibi alışkanlıkların neden olduğu rahatsızlıkları giderme amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Diş sıkma ve diş gıcırdatma alışkanlıkları; çene ağrısı, dişlerde aşınma ve baş ağrısı gibi sorunlara neden olabilir.

Diş sıkma ve gıcırdatma sorunları; stresli bir yaşam tarzı, uyku apnesi, yorgunluk, diş ve çene yapısı anormallikleri ile çeşitli ilaçların yan etkileri gibi farklı nedenlere bağlı olarak görülebilir. Gece plağı ise hastanın dişlerini korur. Bu sayede dişlerin aşınması ve olası ağrılar önlenir.

Buna ek olarak bazı diş hekimliği prosedürlerinin ardından da gece plağı kullanılabilir. Uykudan uyanıldığında çene ve boyun ağrısı hissedilmesi, uykusuzluk, diş hassasiyeti ve omuz ağrısı gibi durumlar dolayısıyla da gece plağı kullanılması gerekliliği doğabilir. Gece plağı, dişlerin ve çene yapısının iyileşme sürecini destekleyerek tedaviden sonraki ağrıyı azaltır.

Gece Plağını Kimler Kullanmalıdır?

Gece plağını;

• Diş gıcırdatma alışkanlığından dolayı dişlerinde aşınma sorunu olan,
• Dişlerinde sıcaklık ve soğukluk değişimlerine karşı hassasiyet bulunan,
• Stres ve benzeri nedenlere bağlı olarak diş sıkma ve gıcırdatma problemleri yaşayan,
• Uykudan uyandığında çene ve baş ağrısı şikayeti yaşayan kişiler kullanmalıdırlar.

Gece plağı kullanımı kararı diş hekimi tarafından yapılan muayenenin ardından verilir. Hastanın yaşadığı ve diş hekimiyle paylaştığı sorunlar da değerlendirilir ve tedavi planlanır. Diş hekimi hastanın diş ve çene ölçülerini alır. Bu ölçüler kullanılarak kalıplar çıkarılır. Gece plağı tedavisinin başarılı olması için, gece plağının kalıplara uygun olarak tasarlanması gerekir.

Gece plağı hazırlandıktan hemen sonra kullanıma başlanabilir. Tedavi aşamasında en çok dikkat edilmesi gereken konulardan biri kullanım süresidir. Gece plağının kullanım süresi mutlaka diş hekiminin belirttiği şekilde olmalıdır.

Gece plağının uzun süreli ve sağlıklı bir şekilde kullanılabilmesi için temizlik konusunda hassasiyet gösterilmelidir. Gece plağı temizliği aynı zamanda günlük ağız ve diş bakım rutininin bir parçası haline getirilmelidir. Gece plağı temizlenirken sıcak su kullanılmamalıdır. Aksi takdirde gece plağının plastiğinde yumuşama gibi istenmeyen durumlar yaşanabilir.

Bununla birlikte gece plağı her kullanımdan sonra yıkanmalıdır. Plakta herhangi bir aşınma meydana gelmemesi için temizlik işlemi yalnızca su ve yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanılarak, nazik bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Temizlik işleminden sonra gece plağı nemli olmayan bir ortamda kurutulmalıdır. Gece plağının düzenli olarak temizlenmesi sayesinde, gece uyurken plak üzerinde biriken kalıntıların giderilmesi mümkün olur.

Gece Plağı Ne Zaman Kullanmalıyım?

Gece plağı sadece tedavi başlangıcıdır. İsmi her ne kadar gece plağı olsa da sadece gece kullanılmamalıdır. Çoğu tedavilerde doğru etki için 6 ay boyunca 7/24 kullanılması uygundur.

Nadir tedavilerde veya hastalarımızın ile koopere olamadığımız durumlarda gece kullanılmasını öngörebiliyoruz.

Eğer okluzyon dediğimiz dişler arası ilişkilerde problem yok ise ve çene eklemi pozisyonunda bir sorun teşhis edilmemişse fakat yine de Bruksizm semptomları var ise sadece gece kullanılabilir. Fakat bunun yanında Nöroloji uzmanları, Psikoterapist ve Fizyoterapist desteği ile de tedavilere devam edebilmekteyiz.

Gece plağının 6 ay boyunca sürekli kullanıldığı durumlarda da fizyolojik durumu çözmek için gece plağı tedavisinin yanı sıra Fizyoterapi desteği önerebilmekteyiz.

Gece plağı tedavisi gerektiren durumlarda fizyolojik problemler haricinde psikolojik problemler de yer alabilir. Her ne kadar doğru tedaviler uygulansa da bazen diş sıkma ve/veya diş gıcırdatma alışkanlık olarak kalabilmektedir. Bu durumda Psikoterapi desteği ile hastalarımızı yönlendirebilmekteyiz.

Gece Plağının Faydaları Nelerdir?

Gece plağı, diş hekimleri tarafından hasta özelinde hazırlanan şeffaf bir aparattır. Gece plağı kullanımının temel amacı ise diş sıkma ve diş gıcırdatma gibi alışkanlıklardan kaynaklanan diş aşınmalarını ve ağrıları önlemek olarak tanımlanabilir.

Dişlerin sıkılması ve gıcırdatılması, çene kaslarında ağrı ve dişlerde aşınma gibi istenmeyen sorunlara yol açabilir. Diş plağı ise bu durumu önleme noktasında son derece etkili bir yöntemdir. Aynı zamanda ağız koruyucusu görevi üstlenen gece plağı, her hasta özelinde dişlerin ölçüsü alınarak hazırlanır. Şeffaf gece plağının ağıza yerleştirilmesi yoluyla dişler korunabilir.

Kısacası gece plağı dişlerin daha fazla zarar görmesini engelleme, temporomandibular eklem şikayetlerini ortadan kaldırma ve çiğneme kaslarındaki gerilimi azaltarak dokuların yeteri miktarda kanlanmasına imkan tanıma gibi faydalarıyla öne çıkar.

• Gece plağı bruksizm sorunu yaşayanlara koruma sağlar: Gece boyunca bilinçsiz bir şekilde dişlerini sıkan ve gıcırdatan kişilerin sayısı son derece fazladır. Bu alışkanlık çenede ağrıya, dişlerde aşınmaya ve kırılmaya neden olabilir. Gece plağı ise dişlerin gıcırdatma sırasında birbirine temasını, buna bağlı olarak dişlerin zarar görmesini önler.
• Çene ve baş ağrısını azaltır: Bruksizm sonucu meydana gelen diş gıcırdatma, çene kaslarına ve çene eklemlerine baskı yapan bir duruma dönüşebilir. Bunun sonucunda çene ağrısı, yüz ağrısı ve baş ağrısı gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Gece plağı, bu tür ağrıları azaltabilir ya da ortadan kaldırabilir.
• Temporomandibular eklem bozukluğu tedavisinde kullanılabilir: Gece plağı aynı zamanda temporomandibular eklem bozukluğu tedavisinde sık kullanılan bir yöntemdir. Çene eklemlerini koruyup rahatlatma özelliği sayesinde TME semptomlarının hafiflemesini sağlar.
• Uyku kalitesini iyileştirir: Diş gıcırdatma ve çene ağrısı dolayısıyla uykusuzluk yaşayan kişiler, gece plağı kullanarak uyku kalitesinin iyileşmesi avantajını yaşayabilirler.
• Dişleri korur: Gece plağı dişlerin kırılmasını ve aşınmasını önleyerek dişlerin daha uzun ömürlü olmasına katkıda bulunur.

Gece Plağı Nasıl Uygulanır?

Gece plağı diş hekimleri tarafından hastanan alınan ölçülere uygun olacak şekilde, özel olarak hazırlanır. Hastanın dişlerine uygun olarak hazırlandığı için gece plağının doğru bir şekilde takılması çok önemlidir.

• Diş hekimi hastanın dişlerinin mevcut durumunu ve gece plağı tedavisine uygun olup olmadığını değerlendirerek kararını verir.
• Hastanın gece plağı tedavisine uygun bulunması durumunda dişlerinden özel bir kalıp alınır. Bu kalıp, hastanın dişlerine tam olarak uyacak şekilde özel olarak hazırlanmaktadır.
• Kalıp hazırlandıktan sonra diş hekimi gece plağının üretiminde kullanılacak malzemeyi seçer. Seçilen malzeme kalıbın içine dökülür.
• Kalıp hastanın ağzına, dişlere tam oturacak şekilde yerleştirilir.
• Kalıp ağza tam olarak oturduktan sonra diş hekimi gece plağı malzemesini sertleştirir.
• Gece plağı tamamen sertleştikten sonra gece plağı hastaya teslim edilir ve nasıl kullanması gerektiğine dair bilgilendirme yapar.
• Hasta gece plağını kullanırken plağın ağzına tam olarak oturduğundan emin olmalı ve dişlerini sıkmamalıdır.
• Gece plağı, kullanıldığı süre boyunca düzenli olarak temizlenmeli ve bakımı aksatılmamalıdır.

Gece plağının genellikle akşam yeme içme tamamlanıp dişler fırçalandıktan sonra dişlerin üzerine yerleştirilmesi ve kullanılmaya başlanması önerilir. Ancak uyanık haldeyken dişlerini sıkmaya devam eden hastaların, gece plağını gün içerisinde kullanması da mümkün olabilir. Bu sorunu yaşayan hastaların diş sıkma alışkanlıkları, genellikle hayatlarındaki stres düzeyinin arttığı dönemlerde artmaktadır. Bu tür durumlarda gece plağının gün içerisinde kullanılması sıklıkla önerilir. Gece plağını kullanmak hasta açısından herhangi bir zarara neden olmaz. Ancak unutulmaması gereken konu, gece plağı kullanım süresi hakkında mutlaka diş hekiminin görüşüne uyulmasıdır. Gece plağından daha fazla fayda sağlamak için belirlenen zaman içindeki kullanım aksatılmamalıdır. Plak ağızda soruna neden olduğu takdirde şikayetlerin vakit geçirmeden diş hekimine bildirilmesi hem tedavinin başarısı hem hastanın konforu açısından son derece önemlidir.

Gece plağının ne kadar süre boyunca kullanılacağı hasta özelinde değişiklik gösterebilir. Genellikle 6 ay ila 3 yıl arasında değişen bu sürenin belirlenmesinde; diş gıcırdatmanın şiddeti, kullanılan gece plağının türü ve kalitesi gibi çeşitli unsurlar etkili olur.

Gece plağı kullanılırken hastaların dikkat etmesi gereken birtakım unsurlar vardır. Bu unsurların şu şekilde sıralanması mümkündür:

• Gece plağı özellikle sıcak yiyecek ve içecekler tüketileceği zaman çıkarılmalıdır.
• Gece plağı şeffaf bir yapıya sahip olduğundan gerekli görülmesi halinde, herhangi bir estetik kaygıya yol açmadan gündüzleri de kullanılabilir.
• Gece plakları hassas bir yapıya sahiptirler. Bu nedenle yemek artıkları ve yağ birikimleriyle doğrudan temasları, gece plaklarının kısa sürede deforme olmasına neden olabilmektedir.
• Gece plağı temizliği düzenli olarak yapılmalıdır. Bu aşamada sabun ve diş macunu kullanılabilir. Yumuşak kıllı bir diş fırçasıyla sabun kullanılarak gece plaklarının kolayca temizlenmesi mümkündür. Gece plağının zarar görmemesi için temizlik süreci nazik bir şekilde gerçekleştirilmelidir.

Gece plağının bazı durumlarda değiştirilmesi gerekliliği söz konusu olabilir. Bu tür durumlarda diş hekimi tarafından yeniden ölçü alınması ve yeni gece plaklarının hazırlanması gerekir. Gece plağının değiştirilmesini gerektiren durumlar arasında; gece plağının artık hastanın çene yapısına uymaması, hastanın ağzında yara oluşmasına neden olması, renginin solması, gece plağında delik, yırtık ya da çatlak oluşması sayılabilir.

Diş gıcırdatma ve diş sıkma sorunu ortadan kalktığında gece plağı kullanımı bırakılabilir. Ancak bu konudaki karar yine yapılan diş muayenesinin ardından diş hekimi tarafından verilmelidir. Ağız sağlığını olumsuz yönde etkilediği bilinen diş gıcırdatmaya karşı koruma sağlayan etkili bir yardımcı olan gece plağı tedavisi konusunda, mutlaka uzman ve deneyimli diş hekimlerine başvurmanız önerilir.

Gece Plağı İle İlgili Dikkat Edilmesi Gerekenler

Gece plağı tedavisine başlarken Okluzyon ve Çene Eklem tedavileri üzerinde çalışan diş hekimleriyle görüşmek çok önemlidir. Çünkü çene eklem problemleri diş hekimliğinde nadir uğraşılan bir alandır.

• Gece plağı tedavileri oklüzyon ve eklem bilgisi dahilinde yapılmadığında geri dönüşü olmayan problemlere sebep olabilmektedir
• Gece plağı tedavilerinde halen yumuşak veya sert ince plaklarla tedaviler yapılıyor olup bu tedavileri gören kişiler hiçbir işe yaramadığı düşüncesiyle tedavilerine başka çözümler aramaktadır. Maseter botoksu, kuru iğne tedavileri, nöral terapiler sadece semptomatik tedavilerdir ve çene eklem problemini çözmezler.
• Gece plağı tedavilerinde kişilerin çene ekleminin doğru pozisyonunu bulup dişler arası fonksiyonu doğru konuma getirmek hassas bir iştir.

Gece Plağı Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Doğru yapılmış bir gece plağının 6 ay boyunca 7/24 kullanılmasını tavsiye ediyoruz.

Özellikle çene fonksiyonu görüldüğü esnada yani yemek yerken ve konuşurken ağızdan çıkarılmamalı.

Gece plağına ilk başlandığı zamanlarda yumuşak ve kolay besinler tüketilmeli (makarna, pilav, köfte, balık, çorba vb)

Gece plağı kullanılırken ön dişlerle ısırıp kopartma yapılmamalı. Mümkün olduğunca arka azı dişler ile ve lokmaları bölerek küçük çiğneme hareketleriyle yenmeli.

Ağzı büyük açan hareketlerden kaçınılmadı (esneme, büyük lokmalarla yemek vb)

Sırt üstü uyunmalı, yan ve yüzüstü uyumaktan kaçınılmalı

Grissini, kuruyemiş gibi katır kutur gıdalar yenilmemeli

Gece plağı kullanımında, çok sık görülmemekle birlikte, ilk 2 hafta çene ağrısı normal kabul edilmektedir.

Gece plağı tedavilerinde, plağı çıkardığınız zaman dişlerinizin tam kapanmadığını hissedebilirsiniz, panik olmayın, doğru yoldayız J

Sadece dişlerimizi fırçalarken gece plağını çıkartıyoruz ve gece plağını da fırçalıyoruz. Buna ek olarak gece plağı temizliğinde corega temizleme tabletlerinden faydalanıyoruz.