Çene kayması en ağrılı ağız ve diş problemleri arasında yer alır. Ortaya çıktığı andan itibaren kişiye rahatsızlık veren çene kayması, vakit kaybetmeksizin tedavi edilmelidir. Genellikle çene cerrahisi prosedürleri kullanılarak tedavi edilen çenen kayması pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Zamanında tedavi edilmemesi durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Çenenin kafatasına bağlı olduğu iki eklemden birinin ya da her ikisinin normal pozisyonundan ayrılması durumu çene kayması olarak adlandırılır. Sağ ve solda yer alan iki adet eklem, çeneyi kafatasına bağlı tutma özelliğine sahiptir. Eklemlerin olağan konumlarından farklı yönlere ilerlemesine bağlı olarak çene kayması ortaya çıkabilir.
Çene kayması, hasta için son derece sancılı ve ağrılı bir sürecin başlangıcıdır. Konuşma zorluğu, şiddetli çene ağrısı, öne çıkan ya da geriye itilen bir çene, nefes darlığı ve ağzın tam kapanmaması gibi yan etkilere neden olabilen çene kaymasının mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmesi gerekliliği göz ardı edilmemelidir. Bu tür durumlarda diş cerrahisi ya da çene ortopedisi bölümlerine başvurulmalıdır.
Çene Kayması Neden Olur?
Çene kaymasının oluşmasını tetikleyen pek çok farklı faktör vardır. Özellikle çene anatomisi ile birebir ilintili olan çene kayması, göz ardı edilen ya da yeterince önemsenmeyen nedenlere bağlı olarak oluşabilir. Çene kaymasının en yaygın nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Çene eklemlerinin oturduğu yuvalar, çeneye sınırlı bir hareket alanı sağlamaktadır. Kişinin ağzını açma ve kapama yetisi, eklemlerin oluşturduğu sınırlar içerisindedir. Ağzın normalden daha geniş açılması ve bunun sürekli olarak düzenli bir şekilde yapılması uzun vadede çene kaymasına neden olabilir. Yemek yerken büyük lokmalar almaya çalışmak, esnemek, genel anestezi almak, kusmak, sıklıkla diş tedavisi görmek ya da hastalık nöbetleri geçirmek ağzın bilinçli ya da bilinçsiz olarak gereğinden geniş açılmasına yol açabilir.
- Çeneye yüksek baskı uygulanması veya çene eklemi bölgesine darbe alınması nedeniyle çene kemiği eklemlerinden ayrılabilir. Bu tür durumlarda çene ve eklem birbirinden ayrılıp çene kaymaya başlayabilir. İstenmeyen kazalar ya da özellikle spor yaralanmalarında oluşabilen yumruk darbesi bu tür sonuçlara yol açabilir.
- Sağlıksız bir ağız yapısına sahip olmak da uzun vadede çene kaymasına neden olabilir. Eksik dişler, gereken şekilde kapanmamış boşluklar ya da ağız yapısındaki yıpranma yanlış noktalarda uzun süre baskı yaratabilir. Bunun sonucunda çene kaymasına sebep olabilir.
- Bazı kişilerin çene ekleminde ise doğuştan kayma olabilir. Eklem oyuğunun yeterli düzeyde derin olmaması ise genetik sorunların kaynak sebeplerindendir. Doğuştan ve kalıtımsal bir durum olmakla birlikte bu nedenden kaynaklanan çene kaymasının vakit kaybetmeksizin çene cerrahisi yöntemleriyle tedavi edilmesi gerekir.
Çene Kayması Belirtileri Nelerdir?
Çene kayması başlangıç aşamasında olduğunda her zaman kolayca tespit edilemeyebilir. İlerleyen çene kayması durumlarında ise bazı belirleyici semptomlar tespit edilebilir. Çene kaymasının en yaygın görülen belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Konuşma sırasında zorlanma,
- Ağzın tam olarak kapatılamaması,
- Alt ve üst dişlerin her zaman olduğu gibi birbiri üzerine oturmaması,
- Çenenin öne doğru çıkıntı yapması,
- Çene ağrısı,
- Nefes darlığı ve nefes alma sorunları,
- Çenenin hareket etmesiyle şiddetlenerek kulağın hemen ön kısmında hissedilen sancı ve ağrı
Çene Kayması Tedavisi Nasıl Olur?
Çene kayması tedavisi amacıyla uygulanabilecek farklı yöntemler vardır. Bu kapsamda cerrahi ve cerrahi olmayan prosedürler tercih edilebilir. Çene kaymasına ilişkin olarak en çok tercih edilen tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
- Çene kayması tedavisinde kullanılan yöntemlerden biri, elle oturtmadır. Bu yöntem, diş hekiminin el becerisiyle ilişkilidir. Kayan çene, ani ve becerikli bir el hareketiyle yeniden yerine oturtulur. Bu yöntemin işe yaraması durumunda daha sonra bir cerrahi prosedüre gereksinim duyulmaz. Çenenin yerine rahatça oturtulması ve hastanın işlem sırasında acı hissetmemesi için anestezi uygulanması söz konusu olabilir.
- Çene kayması tedavisinde kullanılan diğer yöntem olan Barton sargısı yöntemine ise ilk olarak çene olması gereken yere oturtulur. Daha sonra hareketin kısıtlanması için Barton sargısı olarak adlandırılan bir sargı aparatı kullanılır. Bezler, başın üzerinden ve enseden tam tur dönerek bağlanır. Çeneyi destekleyecek şekilde sabitlenir ve hastanın kafasında belirli bir süre kalır. Yeterli sürenin ardından çenedeki kayma iyileşir ve çenenin yeniden kayması önlenebilir.
- Bu iki yöntem işe yaramadığı takdirde çene kayması ameliyatı yapılması gerekir. Özellikle kısa dönem içinde bir kereden fazla kez çene kayması yaşayan ve bu sorundan şikayetçi olan kişilere çene cerrahisi uygulanması tavsiye edilir. Çene kaymasını gidermek için yapılan ameliyatlarda standart bir cerrahi prosedür uygulanmaz. Uygulanacak cerrahi yöntem çenenin yapısına, kayma oranına ve sorunun kaynağına bağlı olarak belirlenir. Ameliyatın amacı, ligament bağ olarak adlandırılan çene eklemindeki bağ dokuları yerine oturtmak ve sağlamlaştırmaktır.
Çene Kayması Nasıl Anlaşılır?
Çene kayması genellikle aniden ortaya çıktığı ve çene hareketlerini kısıtlayan bir durum olduğu için fark edilebilir. En sık görülen belirti, çene ekleminde hissedilen ani ve şiddetli ağrıdır. Ayrıca, çenenin normal pozisyonundan kaydığını açıkça görmek mümkündür. Bunun yanı sıra çene hareketleri sırasında tıkırtı ya da çıtırdama sesleri duyulabilir. Çene kaymasını anlamak için çeşitli tanı yöntemleri kullanılabilir.
Diş hekimleri ya da diş hekimleri fiziki muayene yaparak çene ekleminin durumunu değerlendirebilir. Çene eklemi ve çevresindeki yapıların detaylı bir şekilde incelenmesi için röntgen, MRI ya da CT taramaları kullanılabilir. Ayrıca hastanın şikayetleri, geçmiş travmaları ve alışkanlıkları hakkında bilgi edinilir.
Tek Taraflı Çene Çıkması Nedir?
Çenenin sadece tek bir tarafındaki eklemin yerinden çıkması durumu, tek taraflı çene çıkması olarak adlandırılır. Bu durumda çene asimetrik bir şekilde kayar ve tek taraflı ağrı ortaya çıkabilir. Tek taraflı çene çıkması genellikle çene eklemine alınan darbe ya da ani hareketlerden kaynaklanır.
Tek taraflı çene çıkması durumunda genellikle çene hareketlerinde bir ağrı ya da kısıtlılık hissedilir. Çenenin normal pozisyonuna döndürülmemesi hâlinde eklemde kalıcı hasar oluşabilir. Çene ekleminde kronik sorunlar meydana gelebilir ve çene fonksiyonlarında kalıcı kayıplar gündeme gelebilir.
Tek taraflı çene çıkması tedavisi kapsamında genellikle çene manuel olarak yerine oturtulur. Tedavinin ardından, çene eklemindeki ağrının hafifletilmesi ve iyileşme sürecinin hızlandırılması için soğuk ya da sıcak kompres uygulanabilir.
Çene Kayması Nasıl Önlenir?
Çene kaymasını önlemek için alınabilecek çeşitli önlemler vardır. Bunun için öncelikle diş sağlığına özen gösterilmelidir. Dişlerin düzenli olarak fırçalanması ve diş hekiminin tavsiyelerine uyulması, çene kaymasını önlemek için yardımcı olabilir. Ayrıca, stres yönetimi tekniklerinden faydalanılarak Bruksizm gibi alışkanlıkları önlemek mümkün olabilir.
Çene kaymasını önlemek için çenenin aşırı gerilmesinden kaçmak ve çeneyi doğru hareketlerle kullanmak önemlidir. Spor yaparken ya da uyurken koruyucu cihazlar kullanmak da çene eklemini korumaya yardımcı olabilir.
Çene kayması kişinin yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkileyebilen ciddi bir durum olmakla birlikte belirtilerin erken fark edilmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin uygulanmasıyla bu sorunu çözümlemek mümkündür.
