Bruksizm veya diğer adıyla diş gıcırdatma, kişinin dişlerini bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde sıkma veya gıcırdatma eylemidir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu durum, ciddi sorunlara neden olabilir.
Uykuda diş sıkma, oldukça yaygın görülen bir durumdur. Ancak kesin nedeni henüz tam olarak belirlenmemiştir. Bazı sağlık sorunlarının, örneğin hiperaktivite bozukluğu ya da serebral palsi gibi durumların, diş gıcırdatmasında etkili olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, bazı ilaçların da bu durumu tetikleyebileceği bilinmektedir.
Dişlerini istemsizce sıkan kişiler genellikle bu durumu uzun bir süre fark etmezler. Ancak oluşan rahatsız edici ses, çevredeki diğer insanlar tarafından kolayca fark edilir. Diş gıcırdatmanın birçok farklı nedeni olabilir. Bruksizm adı verilen ve kasların istemsizce sıkılmasına neden olan bu durum, çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Bunlar arasında psikolojik etkenler, diş sağlığı problemleri ve sistemik semptomlar yer alabilir.
Diş gıcırdatmanın sistemik nedenleri arasında genellikle endokrin bozukluklar ve yetersiz beslenme gösterilir. Ayrıca, bağırsak doluluğu da diş gıcırdatmayı etkileyen bir faktördür. Bağırsakların dolu olması, beyne bir sinyal göndererek sindirim sistemini aktive eder. Ayrıca, sinüzit gibi durumlarda da bu uyarı sinyalleri ortaya çıkabilir. Bu nedenle, sinüzit şikayeti olan kişilerde de diş sıkma durumu sıklıkla görülür.
Diş gıcırdatmanın diş sağlığı ile ilgili nedenleri arasında, kötü bir diş tedavisi de sayılabilir. Yanlış bir dolgu ya da doğru olmayan şekilde tasarlanmış protez uygulaması, dişlerin uyku sırasında temas etmesine ve gıcırdatmaya yol açabilir. Psikolojik nedenler, diş gıcırdatmanın en önemli faktörlerinden biridir. Uykusuzluk ve stres gibi durumlar, kişinin uyku sırasında dişlerini sıkmasına yol açabilir.
Uyurken Diş Sıkması Belirtileri ve Tipleri Nelerdir?
Uykuda diş gıcırdatma, fiziksel olarak diş ve çene bölgesinde bir dizi semptomla kendini gösterir. Bu rahatsızlık uzun süre devam ettiğinde, dişlerde aşınma veya yıpranma ortaya çıkabilir. Aynı zamanda diş minesi erozyonu da yaşanabilir. Bu da ileride daha ciddi diş sorunlarına yol açabilir. Diş gıcırdatma nedeniyle sıcak ve soğuk yiyeceklere ya da içeceklere karşı aşırı duyarlılık gelişmesi de sıkça karşılaşılan bir sorundur.
Dişlerini gıcırdatan kişiler genellikle çenelerinde ağrı hisseder. Bu ağrı genellikle uyandıklarında ya da bir şey çiğnemeye çalıştıklarında daha belirgin bir hal alır. Ayrıca, diş gıcırdatma baş ağrısı, kulak ağrısı ve yüz ağrısına da neden olabilir. Diş gıcırdatma aynı zamanda duygusal sorunlarla da ilişkilendirilebilir. Bu tür durumlarda; endişe, stres, tansiyon, depresyon ve yeme bozuklukları gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Diş sıkma rahatsızlığının farklı tipleri ve özellikleri vardır. Uykuda diş gıcırdatması en yaygın olanıdır ve çoğu zaman kişi bunun farkında bile olmayabilir. Uyanık diş gıcırdatması ise genellikle daha belirgin, tanımlanması ve tedavi edilmesi daha kolaydır. Çocuklarda görülen diş gıcırdatması vakaları genellikle ağız solunumu ya da dil pozisyonu gibi solunum problemleriyle ilişkilendirilir. Bunun sonucunda, uykuda solunum bozukluğu ile sık sık ilişkilendirilir.
Diş Gıcırdatma Nasıl Tedavi Edilir?
Diş gıcırdatma sorununun tedavisi amacıyla uygulanabilecek bir dizi farklı yöntem vardır. Bruksizmin uzun vadede dişlere verebileceği ciddi zararları engellemek için kullanılan tedavi metotları arasında şu teknikler öne çıkar:
İlk olarak, dişleri korumak ve olası hasardan korumak için atel ya da ağız koruyucu kullanmak yaygın bir tedavi yöntemidir. Bu cihazlar, dişleri birbirinden ayırarak ve kenetlenmelerini engelleyerek korur. Genellikle sert akrilik ya da yumuşak malzemelerden yapılan bu cihazlar, üst ya da alt dişlere uyacak şekilde özel olarak tasarlanır.
Dişlerdeki hasar ileri seviyede ise ve hassasiyet ya da çiğneyememe gibi sorunlara neden olmuşsa; diş hekimi çiğneme yüzeylerini yeniden şekillendirme ya da hasarı onarma amacıyla gerekli işlemleri uygulayabilir.
Son zamanlarda popüler hale gelen bir tedavi yöntemi olan botoks tedavisi, diş gıcırdatma için de tercih edilebilir. Masseter botoksu uygulaması, çene kasının etkinliğini zayıflatarak diş sıkmayı azaltmaya yardımcı olur.
Uyurken Diş Sıkma Nasıl Geçer?
Gece diş sıkma sorununu azaltmak için günlük yaşamda dikkat edilebilecek birkaç önemli nokta vardır. Bununla birlikte, ileri düzeyde bruksizm durumlarında tedavi yöntemlerine başvurulması ihtiyacı doğabilir. Gece diş sıkma sorununa çözüm bulma konusunda uygulanabilecek çeşitli yöntemler aşağıda sıralanmıştır:
Uyumadan önce stresi azaltmak için müzik dinlemek, hafif egzersiz yapmak veya kitap okumak oldukça etkilidir.
Kafein tüketimini azaltmak için öğleden sonra bitki çayları tercih edilebilir; çünkü kafeinli içecekler diş sıkma eğilimini artırabilir. Alkolün de diş gıcırdatmasını kötüleştirebileceği unutulmamalıdır, bu yüzden alkol alımı da sınırlanmalıdır.
Splint tedavisi, diş sıkma sorununa karşı etkili bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, ısırma koruyucusu ya da atel takmayı içerir. Bu şekilde, dişleri korumak ve çene ağrısı gibi semptomları hafifletmek mümkün olabilir.
Bazı kas germe egzersizleri diş sıkma rahatsızlığını azaltmaya ve tekrarını önlemeye yardımcı olabilir. Bu egzersizler, dişler arasında boşluk verme ve çene esneme egzersizlerini kapsar. Çene esneme egzersizinde, ağız mümkün olduğunca geniş açılır ve dil ön dişlere değdirilmeye çalışılır.
