Stres ve benzeri duygusal durumlardan uzak durarak diş gıcırdatma ve sıkma sorunu yaşanması önlenebilir. Olumsuz ve negatif düşüncelerden kurtularak ve pozitif bir bakış açısı benimseyerek bu tür sağlık sorunları yaşanması engellenebilir. Bruksizm, kişinin dişlerini birbirine bastırdığı, gıcırdattığı ya da sıktığı bir sağlık sorunudur. Kişi gün içinde ya da uyurken bilinçsiz bir şekilde dişlerini sıkabilir ya da gıcırdatabilir. Üstelik bu durum çoğu zaman fark edilmez. Diş sıkmaya ve gıcırdatmaya bağlı olarak sıklıkla çene ağrısı yaşanır.
Diş sıkma olarak da bilinen bruksizm, stres ve depresyonun neden olduğu bir rahatsızlıktır. Kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen diş sıkma ve gıcırdatma sorununa karşı uygulanabilecek farklı tedavi yöntemleri vardır. Asıl nedeni gün içindeki stres ve yoğunluk olan bruksizm sorununda genellikle psikoterapi prosedürlerinden faydalanılabilir. Bununla birlikte sorunun derecesine göre kas gevşetici ilaçlar, hatalı kaplamaların yenilenmesi ve eksilen dişlerin yerine protez uygulaması yapılması gibi seçenekler gündeme gelebilir.
Diş sıkma uyku sırasındaki çene hareketlerinden kaynaklanır. Genellikle uyku sırasında görülmekte olup dişlerin istemsizce sıkılması söz konusu olabilir. Diğer bir deyişle bireylerin bilinçli bir şekilde gerçekleştirdiği davranışlar bruksizm olarak değerlendirilmez.
Diş Sıkmanın En Önemli Nedenlerinden Biri Stres
Diş sıkma stresli bir yaşam tarzının belirtilerinden biridir. Uyku esnasında yaşanan bir durum olduğundan kişiler sorunun farkında değildir. Diğer yandan bazı belirtilerle birlikte ortaya çıkan dişlerde hassasiyet, uykudan sonra yüz kaslarında ve kulaklarda ağrı, diş sıkma, boyun ve omuz ağrısı, çene eklemi ağrısı ve eklemlerden “klik” tarzı ses gelmesi gibi durumlar da söz konusu olabilir. Bu tür belirtilerin değerlendirilmesiyle hastada bruksizm olup olmadığı kararı verilir. Tedavinin amacı genellikle akut problemleri belirlemektir. Bu kapsamda kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir, diş sorunları tedavi edilebilir.
Diş sıkma probleminin alt çene ile üst çene arasındaki uyumsuzluktan kaynaklandığı görüşü hakimdir. Ancak her iki çenesinde kapanış sorunu olmayan hastalarda da diş sıkma sorunu yaşanması mümkündür. Diğer yandan psikolojik nedenlere bağlı olarak oluşan diş sıkma sorunu, kaslarda farklı semptomlar oluşmasına neden olabilir. Ağrıyla birlikte oluşan sesler, uyku sırasında artıp sabahları ağrı şeklinde ortaya çıkabilir.
Bruksizm Risk Faktörleri
Bireylerin diş gıcırdatma sorununun ortaya çıkma riskini artıran bazı faktörler vardır. Bruksizm risk faktörleri arasındaki durumları şu şekilde sıralamak mümkündür:
Stres: Kaygı artışı ve anksiyete durumunun ortaya çıkması veya strese maruz kalınması durumunda diş gıcırdatma riski artabilir. Özellikle öfke ya da hayal kırıklığı durumunda diş sıkma sorunu yaşanabilir.
Yaş: Genellikle küçük çocuklarda sıklıkla görülen bir durum olduğundan yaş grupları da risk faktörleri arasında sıralanabilir. Pek çok vakada yetişkinlik döneminde ortadan kalkar.
Kişilik Tipleri: Rekabetçi, hiperaktif ya da agresif kişilik tipine sahip olanlarda diş sıkması ya da gıcırdatması riski daha yüksek olabilir.
İlaçlar ve Farklı Maddeler: Antidepresanlar gibi bazı psikiyatrik ilaçların nadir görülen yan etkileri arasında diş sıkma ya da gıcırdatma yer alır. Alkol tüketmek, sigara içmek, kafeinli içecekler ya da bazı uyuşturucu maddeler kullanılması diş sıkma nedenleri ve risk faktörleri arasında sayılabilir.
Genetik Etkenler: Aile bireyleri arasında geçmişte bu sorunu yaşayan kişiler varsa, diğer aile üyelerinde diş sıkma sorunu görülmesi riski artar.
Bunların yanı sıra diş sıkma sorununun Parkinson hastalığı, demans, uyku apnesi gibi çeşitli uyku bozukluları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile bağlantılı olması söz konusu olabilir.
Bruksizm (Diş Sıkma) Komplikasyonları
Diş sıkma çoğu zaman ciddi ve önemli komplikasyonlara neden olmamakla birlikte şiddetli diş sıkma sonucu yaşanabilecek bazı komplikasyonlar vardır.
- Dişlerde dolgu ya da restorasyon gerektiren bazı hasarlar olması
Şiddetli baş ağrıları yaşanması - Şiddetli yüz ya da çene ağrıları olması
- Çene eklemlerinde bozukluklar meydana gelmesi
- Ağız açılıp kapanırken kulağa tık sesinin gelmesi
Bruksizm (Diş Sıkma) Tanısı
Diş sıkma, gıcırdatma ya da birbirine bastırma genellikle uyku sırasında meydana geldiğinden kişi tarafından fark edilmesi pek olası değildir. Bruksizm tanısı çoğu zaman yaşanan ağız içi problemler ya da diş ağrıları dolayısıyla kişi diş doktoruna gittiğinde ve muayene olduğunda koyulabilir. Diğer yandan bu durum psikolojik unsurlardan kaynaklanabildiğinden uzman psikolog ya da psikiyatrist desteği alınması gerekliliği doğabilir.
Diş hekimi diş sıkma belirtilerini tespit ettiği takdirde hastaya diş sağlığı ve ağız içi bakımı, kullandığı ilaçlar, uyku ve yaşam tarzı alışkanlıkları hakkında sorular sorar. Bu sayede sorunun altında yatan nedeni belirlemeye odaklanır. Tanı sürecinde hastalığın düzeyini ve ne kadar ilerleme gösterdiğini belirlemek için diş hekimi tarafından gerekli incelemeler yapılır. Özellikle kişinin çene kası hassasiyeti, yanakların iç kısımlarındaki hasarlar, diş eksikliği ya da kırıklığı gibi durumlar röntgen çekilerek belirlenebilir.
Diş Sıkma Nasıl Geçer?
Diş sıkma sorunu bazı durumlarda herhangi bir tedavi uygulanması gerekmeden kendiliğinden düzelir. Bazı şiddetli vakalarda ise diş sıkmanın önlenmesi ve bu durumun altında yatan nedenlerin tedavi edilmesi önem kazanır. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda görülen bu durum yaş ilerledikçe yetişkinlik dönemi kendiliğinden geçip iyileşir.
Diş Sıkması Nasıl Tedavi Edilir?
Diş sıkma tedavisi şiddetli vakalarda çoğu zaman diş hasarını engellemek, çene ağrısını veya çeneyle ilgili sorunları önlemek için çeşitli yaklaşımlar, terapiler ve ilaçlar ile gerçekleştirilir. Uygulanacak olan tedavi ya da yaklaşım diş hekimi tarafından kişi özelinde belirlenir.
Uyku apnesi gibi çeşitli uyku problemlerinden kaynaklanan sorunlarda ise hastanın uyku tıbbi alanında uzman bir profesyonele yönlendirilmesi gerekir. Kişide uyku apnesi ya da farklı uyku bozuklukları olup olmadığını tespit etme amacıyla uyku çalışması gibi testlere başvurulabilir.
Doktor diş sıkmasının stres, kaygı ve anksiyete gibi durumlardan kaynaklandığını tespit ettiğinde hastanın terapist ya da danışmanla görüşmesi istenir. Stres ya da anksiyete yönetimi diş sıkma sorununu hafifletebilir. Ayrıca kişiye bazı meditasyon tekniklerinin öğretilmesi yoluyla strese bağlı diş sıkması durumlarını önlemek söz konusu olabilir.
Diş sıkma tedavisi ve yaklaşımları kapsamında, kişinin ya da çocuğun dişlerini korumaya ya da iyileştirmeye yönelik bazı önerileride bulunulabilir. Diğer yandan bu öneriler yalnızca ağız içi yıpranmayı önleyebilir ve diş sıkma sorununu ortadan kaldırmayabilir. Bazı hastalar ise atel ve ağız koruyucular uygulanarak diş sıkmadan kaynaklanabilecek hasarlar önlenebilir.
İleri düzeyde diş sıkma vakalarında görülmesi olası diş hassasiyeti, dişin aşınması ve çiğneme problemi gibi sorunları gidermek için diş hekiminin dişleri onarması ya da düzeltmesi gerekliliği doğabilir. Genellikle pek çok vaka için uygulanan ilaç tedavisi her zaman maksimum etki sağlamasa da, hastaların konforunu artırmaya yönelik bazı kas gevşeticiler kullanılabilir. Söz konusu durumun psikolojik etkenlerini kontrol altına alma amacıyla doktor bazı hastalara antidepresan ilaçlarının kullanılmasını tavsiye edebilir.
Diş sıkma, her hasta özelinde hastalığın altta yatan nedenlere bağlı olarak kendiliğinden iyileşebilir. Diğer yandan diş sıkma sorunu psikolojik, kalıtsal, uyku durum bozukluğu ve çene bozukluğu gibi unsurlara bağlı olarak geliştiği durumlarda kendiliğinden geçmez.
