Pek çok kişi, her ne kadar farkında olmasa da, gerek gün içinde gerek uyku sırasında iş yoğunluğu, günlük yoğunluk ve diğer nedenlere bağlı olarak ciddi düzeyde stres yaşar. Bu stresin fizyolojiye yansıması ve bireylerin istem dışı davranışlarında önemli bir artışa neden olması son derece sık görülen bir durumdur.
Bunların başında gelen diş sıkma, gün içinde ya da uyku sırasında dişlerin sıkılması ya da gıcırdatılması ile karakterize bir durumdur. Diş sıkma ağız içerisinde yumuşak ve sert dokularda birtakım olumsuzluklar oluşmasına neden olabilir. Bir çiğneme sistemi rahatsızlığı olarak tanımlanabilen diş sıkma, kişinin yaşam kalitesini azaltan bir unsura dönüşebilir. Bu tür aktiviteler aynı zamanda gün içinde bazı unsurlara konsantre olunduğunda ya da yoğun fiziksel güç sarf edildiğinde de görülebilir. Diş sıkma psikolojik, genetik ve stres faktörlerine bağlı olarak gelişebilir. Birçok hastada ise beraberinde psikiyatrik belirtiler olduğunu da görmek mümkündür.
Diş sıkma, gıcırdatma ve dişleri birbirine sürtme hareketi uyku sırasında bilinçsiz bir şekilde yapılsa da, aslında beynin çalışma düzeninin bir sonucu olarak değerlendirilmelidir. Ayrıca diş sıkma sorunu yalnızca geceleri değil, gündüzleri de görülebilen bir durumdur.
Diş Sıkmanın Neden Olduğu Sorunlara Dikkat!
Uzun süre boyunca diş sıkan bireylerde bazı sorunlarla karşılaşılma olasılığı son derece yüksektir. Bu sorunlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Dişlerin aşınması
- Fazla basınca maruz kalan dişlerde kök kırıklarının ya da çatlakların oluşması
- Kemik kayıpları yaşanması
- Beslenme bozukluğu meydana gelmesi nedeniyle dişlerde vitalite kaybı ve kanal tedavisi gereksinimi doğması
- Baş ve boyun bazen de sırt bölgesinde nedeni bilinmeyen ağrılar hissedilmesi
- Diş minesinin tahriş olması ve aşınması nedeniyle diş hassasiyeti oluşması
- Diş eti iltihabı ya da kanamaları meydana gelmesi
- Dişlerin gevşemesi ya da dişlerde kalıcı kayıplar yaşanması
- Dişlerdeki dolguların zarar görmesi
- Şiddetli ağrı, gerginlik, çiğneme zorluğu ve hareket kısıtlılığına neden olan temporomandibular eklem sendromu oluşması
Diş Sıkma Belirtleri Nelerdir?
Diş sıkma diğer bir deyişle Bruksizm sorunu yaşayan her hasta özelinde farklı hastalıkların varlığına, kişilik özelliklerine ve diğer bazı etkenlere bağlı olarak çeşitli semptomlarla karşılaşılabilir. Bruksizm aslında diğer ağız ve diş sağlığı hastalıklarıyla hemen hemen aynı belirtileri gösterse de, en önemli belirtisi dişlerde yaşanan aşınmaya bağlı olarak dişlerde hassasiyet oluşması ve diş minesinin ortaya çıkmasıdır. Bunun yanı sıra hastalar çene kaslarında sıkılık ve çene ağrısı gibi sorunlarla karşı karşıya kalabilir. Bunlara ek olarak diş sıkma sorununda ortaya çıkan başlıca belirtileri ve semptomları sizler için aşağıda sıraladık:
- Etraftaki kişilerin uykusundan uyanmasına neden olabilecek kadar şiddetli bir şekilde dişlerin gıcırdatılması ve çenede kenetlenme oluşması
- Dişlerde kırılma, yontulma, oyulma ve yerinden oynamaların meydana gelmesi
- Diş minesinde, dişin derin katmanlarını açığa çıkaracak şekilde aşınma yaşanması
- Şiddetli düzeyde diş hassasiyeti ve ağrısı hissedilmesi
- Çene eklemlerinde kilitlenme, gerginlik ve hareket kısıtlılığı oluşması
- Boyun, çene ve yüz bölgesinde hassasiyet meydana gelmesi
- Kulakta herhangi bir rahatsızlık olmamasına karşın kulak ağrısının veya kulağa yansıyan ağrının hissedilmesi
- Şakakları da etkileyebilecek düzeyde künt baş ağrısı yaşanması
- Yanakların içinde ya da diş etlerinde tahriş oluşması
- Uyku bozuklukları görülmesi
Yukarıda yer verdiğimiz belirtilerden birini ya da daha fazlasını yaşıyorsanız vakit geçirmeksizin bir diş hekimine başvurmalısınız. Diş sıkma sorununun zamanında ve doğru bir şekilde tedavi edilmemesi hâlinde uzun vadede farklı derecede hasarlarla karşı karşıya kalınması söz konusu olabilecektir.
Diş sıkma ya da Bruksizm tanısı çoğunlukla diş hekimi tarafından yapılan kapsamlı muayene sonucu koyulur. Diş minesinde aşınma, dişlerde kırılma ve yontulma, çene kaslarında büyüme gibi unsurlar tanı koyulması sırasında belirleyici olabilir.
Diğer yandan dişlerdeki aşınmaların nedeni; diş macunlarının formülünde bulunan aşındırıcı özelliğe sahip bileşenler, dişleri aşırı ve kontrolsüz bir şekilde fırçalamak, asitli, tatlandırıcılı ve alkollü içecekleri tüketmek de olabilir. Mevcut durumun altında yatan nedeni doğru bir şekilde ayırt etmek ve doğru bir tanı koyabilmek diş hekiminin alanındaki uzmanlığı ve deneyimi sayesinde mümkündür.
Diş Sıkma Nasıl Tedavi Edilir?
Bruksizm farklı yöntemlerle tedavi edilebilir. Bruksizm tedavisinin başarılı olması için hastanın sorununun altında yatan neden tespit edilmeli ve bu nedene gidermeye yönelik tedavi belirlenmelidir.
Bruksizm sorunu yaşayan hastalara uygulanabilecek en etkili tedavilerin başında uyku sırasında gece plağı kullanılması gelir. Bu sayede gece boyunca dişlerin gıcırdatılması ve gıcırdatma nedeniyle zarar görmesi önlenebilir. Gece plakları her hasta özelinde, hastadan alınan ölçülere göre üretilir. Şeffaf ve kişiye özel gece plakları genellikle uyku sırasında alt ve üst çeneye takılır. Böylece zamana içinde çene ekleminde oluşması olası deformasyon riski minimize edilir.
Şeffaf gece plakları, dişlerde ve dolgularda kırılmaya neden olabilecek ileri derecede diş sıkma ve gıcırdatma sorunlarını çözmeye yardımcı olan etkili bir yöntemdir. Aynı zamanda koruyucu bir yöntem olan gece plağı kullanımının, Bruksizm hastalığının ortadan kalkmasını sağlayacak kesin bir tedavi yöntemi olmadığı gerçeği göz önünde bulundurulmalıdır.
Eğer günlük yaşamın beraberinde getirdiği yoğun stres bruksizm hastalığına neden oluyorsa öncelikli olarak yapılması gereken strese neden olan faktörleri ortadan kaldırmaktır. Bunu sağlamak için psikolojik destek alınması faydalı olabilir. Ayrıca stres seviyesini azaltmaya yardımcı olacak kitap okuma, müzik dinleme, meditasyon, yürüyüş gibi farklı aktivitelerden faydalanılması da söz konusu olabilir.
Diş sıkma sorunu yaşayan hasta çenesini kapattığında dişleri tam olarak üst üste oturmazsa kuron, dolgu ya da ortodonti tedavilerinin uygulanması gerekliliği doğabilir. Hasta özelinde bir tedavi planlanarak kapanış normal bir hâle getirilir.
Diş hekimi hasta özelinde yapılan değerlendirmelerden sonra uygun görürse hastaya dental botoks yapılabilir. Botoks enjeksiyonu yapılan bölgedeki kasın fonksiyonu geçici olarak azaltılır ve kasın gevşemesi sağlanır. Dental botoks prosedürü kapsamında enjekte edilecek botoks maddesinin miktarı ve enjeksiyonun hangi bölgeye yapılacağı; mevcut kat kitlesine, cinsiyete, anatomik yapıya, cilt kalınlığına ve bruksizmin derecesine göre hasta özelinde belirlenir.
Altında yatan nedenin doğru bir şekilde belirlenmesi ve doğru tedavinin uygulanması durumunda diş sıkma sorunu tedavi edilebilir. Doğru tedavisinin belirlenip uygulanması kadar önemli olan diğer konu ise takip kontrollerinin ihmal edilmemesidir. Bruksizm temelde psikolojik nedenlere dayalı bir sorun olmakla birlikte tamamen ortadan kalktığı düşünülse dahi takip edilmesi gerekliliği göz önünde bulundurulmalıdır.
Bruksizm sorununa karşı önlem olarak uygulanabilecek yöntemlerden bazıları ise şu şekildedir:
- Sigara, alkol ve kafein tüketimini minimize etmek
- Dişlerde olası bir aşınmayı ve çene eklemlerinde yıpranmayı önlemek için sakız çiğneme alışkanlığını bırakmak
- Şiddetli ağrıları ve kas kasılmalarını hafifletmek için hafif ısıyla kompres uygulamak
- Stresi doğru bir şekilde yönetmek ve mümkün olduğunca azaltmak
- Nefes egzersizleri başta olmak üzere çeşitli rahatlama tekniklerini kullanmak
- Gerekli durumlarda zaman kaybetmeden destek almaya başlamak
Reflü, uyku apnesi ya da epilepsi gibi bazı tıbbi durumlara bağlı olarak gelişen bruksizmi önlemek için öncelikle altta yatan hastalığın tedavi edilmesi veya semptomları hafifletmeye yönelik tedavi planlanması gerekir.
